Opowieść o tym jak to jeden konkretny stan faktyczny przyniósł różne jego interpretacje…

W dzisiejszym wpisie chciałabym podzielić się z Wami wydarzeniem, które przysporzyło naszemu Klientowi jak i 8Tax niesamowitej radości

Otóż dnia 12 lipca 2017 r. w sprawie o sygn. I SA/Po 142/17 przed WSA w Poznaniu odbyła się rozprawa, której finał zakończył się sukcesem naszego Klienta i radością 8Tax. I choć to nie nasza pierwsza wygrana sprawa sądowa, to jednak wychodząc z rozprawy miałam poczucie wyjątkowego zadowolenia nie tylko z sukcesu Klienta, ale przede wszystkim z faktu usłyszenia doskonałego, merytorycznego rozstrzygnięcia – uzasadnienia ustnego przedstawionego przez WSA w Poznaniu.

Sprawa dotyczyła „wyjątkowo” spornego zagadnienia, tj. istnienia przychodu z nieodpłatnego świadczenia w sytuacji, gdy dany podmiot uzyskuje poręczenie, w zamian za które zobowiązuje się do udzielenia poręczenia w przyszłości.

Historia sprawy sięga 2016 r., kiedy to 8Tax brała udział w wystąpieniu z zapytaniem o udzielenie interpretacji indywidualnej w sprawie istnienia przychodu z nieodpłatnego świadczenia w sytuacji, gdy spółka/podatnik podatku dochodowego od osób prawnych otrzymując poręczenie od innego powiązanego z sobą podmiotu/podatnika podatku dochodowego od osób prawnych, zobowiązuje się do udzielenia poręczenia w przyszłości. Spółki te łączy stosunek prawny obejmujący umowne zobowiązanie się do wzajemnych świadczeń, tj. jedna ze spółek udziela poręczenia, zaś druga ze spółek (otrzymująca poręczenie) zobowiązuje się do udzielenia poręczenia w przyszłości. W tak zaprezentowanym stanie faktycznym podatnik zajął stanowisko, że dokonywanie wzajemnych świadczeń pomiędzy spółkami w ramach wspólnej polityki poręczeń jest neutralne podatkowo, w tym sensie, że na moment zawarcia umowy dotyczącej wzajemnych świadczeń nie dochodzi do powstania przychodu z nieodpłatnego świadczenia. Ponieważ spółek w grupie kapitałowej występujących o wydanie interpretacji indywidualnej było około 10, to też czekaliśmy na uzyskanie interpretacji indywidualnych w tych dziesięciu sprawach.

Część organów podatkowych wydających interpretacje indywidualne zgodziła się ze stanowiskiem podatnika w powyższym stanie faktycznym i wydała korzystne rozstrzygnięcia. Niestety jednak część organów podatkowych się nie zgodziła i uznała, że dochodzi do powstania przychodu z nieodpłatnego świadczenia, ponieważ wzajemne świadczenia nie są takie same, a tym samym nie występuje ekwiwalentność tych świadczeń. Zgodnie stanowiskiem tych organów, przychód z nieodpłatnego świadczenia nie powstałby, wyłącznie w sytuacji, gdyby wzajemne świadczenia były takie same.

Powstała zatem sytuacja, w której w identycznym stanie faktycznym, dotyczącym spółek należących do jednej grupy kapitałowej, pojawiły się różne rozstrzygnięcia organów podatkowych. U około pięciu podmiotów w związku z przedstawionym stanem faktycznym rzekomo ma powstawać przychód z nieodpłatnego świadczenia, a u innych podmiotów (pozostałych pięciu) w tym samym stanie faktycznym, przychód nie powstaje.

8Tax w imieniu podatników, którzy otrzymali niekorzystne interpretacje indywidualne złożyła skargi do wojewódzkich sądów administracyjnych.

Finał spraw na ten moment jest następujący:

• WSA w Opolu – 2 sprawy wygrane przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej i złożone skargi kasacyjne przez 8Tax (sygn. I SA/Op 499/16, I SA/Op 500/16, I SA/Op 501/16, I SA/Op 502/16, wyroki nieprawomocne);
• WSA we Wrocławiu – wygrana 8Tax i złożona skarga kasacyjna przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (sygn. I SA/Wr 1603/16, I SA/Wr 1604/16, wyrok nieprawomocny);
• WSA w Poznaniu – wygrana 8Tax! (sygn. I SA/Po 142/17, wyrok nieprawomocny).

Nie chcąc się skupiać na trudnej sytuacji, w której znalazły się spółki z grupy kapitałowej, bowiem jedne otrzymały w swoich sprawach interpretacje indywidualne korzystne, inne zaś interpretacje niekorzystne, które to na domiar wszystkiego są różnie rozstrzygane przez sądy administracyjne, to przedstawiam poniżej argumenty 8Tax, które zostały uwzględnione przez WSA w Poznaniu oraz WSA we Wrocławiu.

1. O uznaniu poręczenia za nieodpłatne świadczenie, na gruncie ustawy CIT, można mówić, jeżeli:
   1. jedna ze stron otrzymuje materialną korzyść w związku z poręczeniem której wartość można wycenić,
   2. udzielenie poręczenia nie pociąga za sobą żadnych kosztów bądź świadczenia wzajemnego ze strony podmiotu je otrzymującego,
   3. udzielenie poręczenia jest związane z wolą podmiotu, co oznacza, że jest on gotowy udzielić poręczenia bez wynagrodzenia.
2. W przedmiotowej sprawie:
   1. jedna ze stron otrzymuje materialną korzyść w związku z poręczeniem, ale jednocześnie ta strona, która otrzymuje poręczenie, w zamian zobowiązuje się do świadczenia wzajemnego, tj. udzielenia poręczenia na każde żądanie drugiej strony,
   2. otrzymanie poręczenia pociąga za sobą świadczenie wzajemne ze strony podmiotu otrzymującego poręczenie, tj. zobowiązanie się do udzielenia poręczenia na każde żądanie,
   3. podmiot udzielający poręczenia nie jest gotowy do jego udzielenia bez wynagrodzenia, bowiem udziela poręczenia za wynagrodzeniem stanowiącym zobowiązanie do udzielenia poręczenia na każde żądanie podmiotu udzielającego poręczenia.

W ocenie WSA w Poznaniu w analizowanej sprawie nie może być mowy o powstaniu nieodpłatnego świadczenia. W przypadku nieodpłatnego świadczenia mamy do czynienia z sytuacją, gdy uzyskanie pewnego świadczenia nie pociąga za sobą żadnych kosztów bądź świadczenia wzajemnego od strony, która takie świadczenie otrzymuje. Zatem, jeżeli jest świadczenie i nie ma żadnej odpowiedzi ze strony podmiotu, który takie świadczenie otrzymuje, wówczas można mówić o nieodpłatnym świadczeniu. Samo zobowiązanie się do poręczenia, niezależnie od tego czy to zobowiązanie będzie się wiązało z udzieleniem konkretnego poręczenia w konkretnej wysokości na rzecz konkretnego podmiotu – stanowi ewidentnie koszt, stąd nie można mówić o przysporzeniu po stronie podmiotu otrzymującego poręczenie stanowiącym nieodpłatne świadczenie stanowiące przychód w rozumieniu ustawy CIT.

Pomimo korzystnego rozstrzygnięcia przed WSA w Poznaniu, dalsza batalia o udowodnienie, że nie występuje przychód z nieodpłatnego świadczenia czeka nas przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, Chyba, że Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej po rozstrzygnięciu dokonanym przez WSA w Poznaniu wycofa się ze swojego stanowiska wyrażonego w części interpretacji indywidualnych załatwionych na niekorzyść podatnika. Dodam na marginesie, że do dnia dzisiejszego nie zostały zmienione interpretacje indywidualne załatwione korzystnie dla podatników.

W kontekście powyższej historii, zaczęłam się zastanawiać nad odpowiedzią na pytanie, czy gdyby hipotetycznie podatnik znalazł się w opisanej sytuacji i nie wykazał przychodu z nieodpłatnego świadczenia czym zaniżyłby rzekomo należny podatek dochodowy od osób prawnych, to osoba odpowiedzialna ponosiłaby odpowiedzialność karną – skarbową? Aby tak było, musi być wina sprawcy. Czy można zarzucić winę w sytuacji, gdy Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej jak i sądy administracyjne nie dają podatnikom jednoznacznej odpowiedzi? Skąd zatem podatnik ma wiedzieć gdzie jego wina?

Na sam koniec optymistycznie przypominam wszystkim o art. 2a ustawy Ordynacja podatkowa zgodnie z którym „Niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego rozstrzyga się na korzyść podatnika”.